رکوردهای تجارت در ۱۴۰۲

به نقل از تجارت‌نیوز، بیشترین تراز منفی تجاری نیز در ماه آبان رقم خورده است. کسری تجاری در این ماه به ۲میلیارد و ۱۲۹میلیون دلار رسیده است. این چنین قیاس قیمت صادرات و واردات در این یازده ماه حکایت از آن دارد که بیشترین صادرات در خردادماه انجام شده و کمترین قیمت صدور کالا مربوط به تیرماه است. در قسمت واردات هم فروردین‌ماه کمترین قیمت برای واردات ثبت شده و بیشترین ورود کالا در ماه آذر رقم خورده است.

تجارت زیر سایه تحریم‌های داخلی

تجارت در ایران از سال ۹۷ با مشکلات بسیاری مواجه شد. صادرکنندگان اظهار می‌کردند که زمان جهش نرخ ارز که می‌توانست جهت رونق صادرات باشد از سوی سیاستگذار پولی از بین رفته است. احتمالا بتوان او گفت با اهمیت ترین موضوعی که این قشر از فعالان اقتصادی را تحت‌تاثییر قرار داده، پیمان‌سپاری ارزی است که با دقت به ملزم کردن صادرکنندگان به برگشت ارز صادراتی با راه حلهای محدود، تعداد بسیاری از فعالان اقتصادی این حوزه را نسبت به ادامه فعالیت خود نومید کرده است. به‌دفعات از تریبون‌های گوناگون شنیده شده که صادرکنندگان خوشنام و قدیمی از میدان تجارت عقب‌نشینی کرده‌اند و پای تاجرنماها به تجارت باز شده است.

بخشنامه‌های گوناگون و گهگاه ضد و نقیض بر این کار دامن زده و ارز چندنرخی نیز جهت شده تجارت به محاق برود. با دقت به لیست محدود کالاهایی که اجازه واردات دارند، این بار از تجارت خارجی نیز هم چنان دچار دستورالعمل‌های یک‌شبه و بدون مشورت با فعالان اقتصادی است؛ حال آنکه هرگونه تصمیم نادرست در واردات که زیاد تر شامل مواد اولیه تشکیل، واسطه‌ای، اندوخته‌ای و کالاهای اساسی است، می‌تواند تشکیل و بازار داخل را با مشکل روبه رو کند.

اخیرا گزارشی از تعداد بخشنامه‌های صادره در حوزه تجارت خارجی انتشار شده که مشخص می کند از سال ۹۵ تا یازده ماه ۱۴۰۲ معادل ۲۱۹۶ بخشنامه برای تجارت صادر شده که این خود یکی از بزرگ‌ترین مانع ها فعالیت‌های تجاری است.

 در یازده ماه امسال ۱۱۹ مورد بخشنامه در حوزه تجارت خارجی صادر شده است که از سال ۹۵ تا امسال کمترین تعداد است. بیشترین بخشنامه در سال ۹۷ صادر شده که تعداد آن به ۴۹۳ مورد می‌رسد. از این تعداد، ۱۵۳ بخشنامه در حوزه صادرات، ۲۳۴ بخشنامه در حوزه واردات و ۱۰۶ بخشنامه برای تجارت خارجی ابلاغ شده است. به طور کلی می‌توان او گفت فعالان اقتصادی این بخشنامه‌ها را به مثابه تحریم‌های داخلی گفتن می‌کنند که از تبعات آن افت صادرات و خروج فعالان اقتصادی و تقسیم رانت ارزی برای واردات است. رئیس سازمان گسترش تجارت نیز در ماه قبل با اشاره به تراز منفی تجاری، آن را ناشی از کم‌اظهاری در صادرات و بیش‌اظهاری در واردات دانست؛ موضوعی که تا پیش از سال ۹۷ روندی عکس داشت. در آن دوره به علت مشوق‌های صادراتی در صادرات بیش‌اظهاری می‌شد، اما در واردات کم‌اظهاری می‌شد به علت آنکه کالاها با قیمت ارزان‌تری به داخل سرزمین همراه شوند. حال با دقت به پیمان‌سپاری ارزی، صادرکننده تمایل دارد قیمت کالاهای صادراتی خود را کمتر اظهار کند و واردکننده نیز برای دریافت زیاد تر ارز ترجیحی تمایل به بیش‌اظهاری دارد. هرچند این علت کافی برای افت صادرات و افزایش واردات نیست اما مشخص می کند سیاست‌های ارزی سرزمین تا چه اندازه توانسته تجارت را تحت تاثییر قرار دهد.

نمای صادرات در یازده ماه

صادرکنندگان سال ۱۴۰۲ را با فروش ۳میلیارد و ۸۱۳میلیون دلار کالای ایرانی در بازارهای مقصد اغاز کردند. در ماه دوم سال، یعنی اردیبهشت، اندکی به این رقم اضافه شد و صدور کالا ارزشی معادل ۳میلیارد و ۹۰۰میلیون دلار را ثبت کرد که نسبت به فروردین‌ماه افزایش ۲.۲۸درصدی داشت. قیمت صادرات خردادماه با افزایش ۲۳.۸۷درصدی نسبت به ماه قبل، به ۴میلیارد و ۸۳۱میلیون دلار رسید. اما در تیر‌ماه این روال کاهشی شد و صدور کالا ۲۵.۷۹درصد نسبت به خرداد کم شدن کرد. قیمت صادرات در این ماه ۳میلیارد و ۵۸۵میلیون دلار ثبت شد، اما در ماه سپس یعنی مرداد‌ماه صادرات با رشد ۵.۶۳درصدی نسبت به ماه قبل، توانست رقم ۳میلیارد و ۷۸۷میلیون دلاری را توانایی کند. افزایش صادرات در ماه سپس هم ادامه یافت و با رشد ۱۱.۰۹درصدی نسبت به مرداد، به ۴میلیارد و ۲۰۷میلیون دلار رسید. در مهرماه صادرکنندگان توانستند ۴میلیارد و ۲۴۱میلیون دلار کالا به بازارهای مقصد صادر کنند که نسبت به ماه قبل رشد اندک ۰.۸درصدی داشت، اما در آبان این روال مجددا نزولی شد و با افت ۸.۵۸درصدی، به ۳میلیارد و ۸۷۷میلیون دلار رسید.

در آذرماه رشد ۸درصدی صدور کالا نسبت به ماه قبل، مانع از تداوم افت صادرات شد و قیمت صدور کالاهای ایرانی در این ماه به ۴میلیارد و ۱۹۱میلیون دلار رسید. اما این افزایش موفق نشد در ماه سپس ادامه یابد، به طوری که در دی‌ماه ۴میلیارد و ۳۸میلیون دلار کالا به بازارهای مقصد صادر شد که نسبت به ماه قبل کم شدن ۳.۶۵درصدی داشته است. اما در بهمن‌ماه ناظر رشد صدور کالا بودیم. در ماه یازدهم سال صدور کالای ایرانی با رشد ۹.۴۱درصدی، به ۴میلیارد و ۴۱۸میلیون دلار رسید.

نمای واردات کالا در یازده ماه

واردکنندگان در سال جاری کار خود را با واردات ۳میلیارد و ۸۶میلیون دلار اغاز کردند. اما این کمترین مقدار واردات تا ماه یازدهم امسال است و دور از انتظار به نظر می‌رسد که در ماه دوازدهم قیمت واردات کمتر از این مقدار شود. در اردیبهشت‌ماه واردات کالا با رشد ۶۸.۷۹درصدی نسبت به فروردین، به ۵میلیارد و ۲۰۹میلیون دلار رسید.

در خرداد نیز روال افزایشی ادامه یافت و واردات با رشد ۱۱.۵۵درصدی، ارزشی معادل ۵میلیارد و ۸۱۱میلیون دلار را به ثبت رساند. کارنامه واردات در تیرماه از توقف افزایش واردات خبر می‌دهد. در این ماه ورود کالا با کم شدن ۵.۱۶درصدی نسبت به ماه قبل روبه رو و ۵میلیارد و ۵۱۱ میلیون دلار کالا به ایران داخل شد. واردات در ماه پنجم سال، یعنی مردادماه، نیز نسبت به ماه قبل کم شدن ۴.۵۳درصدی را توانایی کرد و به ۵میلیارد و ۲۶۱میلیون دلار رسید. اما در شهریور این روال متوقف شد و ناظر رشد ۶.۰۲درصدی واردات کالا نسبت به ماه قبل بودیم. در این ماه قیمت کالاهای وارداتی به سرزمین ۵میلیارد و ۵۷۸میلیون دلار می بود که ماه سپس، یعنی مهرماه، نیز با افزایش ۲درصدی، به ۵میلیارد و ۶۹۰میلیون دلار رسید.

آبان نیز ناظر تداوم سیر صعودی واردات بودیم، به طوری که قیمت کالاهای وارداتی با رشد ۵.۵۵درصدی نسبت به مهرماه، ۶میلیارد و ۶میلیون دلار راثبت کرد. در آذرماه این رشد ۲.۵۴درصدی رقم خورد و ۶میلیارد و ۱۵۹میلیون دلار واردات انجام شد. اما در دی‌ماه رشد ورود کالا متوقف شد و ناظر افت ۲.۵۶درصدی واردات بودیم. قیمت کالاهای داخل‌شده در این ماه ۶میلیارد و یک‌میلیون دلار ثبت شد. در بهمن‌ماه نسبت به ماه قبل افت ۷.۹۹درصدی در واردات کالا ثبت شد و قیمت کالاهای واردشده ۵میلیارد و ۵۲۱میلیون دلار می بود.

فروردین؛ تنها ماه سبقت صادرات از واردات

طبق معمول نخستین ماه در هر سال به علت تعطیلات نوروزی، صادرات و واردات ارقامی متفاوت از دیگر ماه‌های سال را ثبت می‌کنند. در سال ۱۴۰۲، در فروردین‌ماه تراز تجاری ایران مثبت شد و رقم ۷۲۷میلیون دلار را به ثبت رساند. اما مثبت بودن تراز تجاری موفق نشد حتی یک ماه سپس تداوم داشته باشد و مابقی ماه‌های سال ناظر کسری تجاری بودیم.

در اردیبهشت‌ماه کسری تجاری به یک‌میلیارد و ۳۰۹میلیون دلار رسید. در خرداد اما فاصله صادرات و واردات کاهشی شد و تراز تجاری منفی ۹۸۰میلیون دلار ثبت شد. اما مجددا در تیرماه ناظر منفی‌تر شدن تراز تجاری بودیم. در این ماه واردات یک‌میلیارد و ۹۲۶میلیون دلار از صادرات زیاد تر می بود.

مرداد‌ماه مجددا فاصله صادرات و واردات اندکی تحول کرد اما تراز منفی هم چنان تداوم یافت. کسری تجاری این ماه یک‌میلیارد و ۴۷۴‌میلیون دلار ثبت شد.

روال کاهشی کسری تجاری در شهریور نیز ادامه یافت و تراز منفی یک‌میلیارد و ۳۷۱میلیون دلار در ماه آخر تابستان رقم خورد. اما تجارت پاییز با افزایش فاصله صادرات و واردات همراه شد، به گونه‌‌ای که مهرماه تراز منفی یک‌میلیارد و ۴۴۹میلیون دلار را ناظر بودیم. اما بیشترین کسری تجاری در آبان‌ماه توانایی شد. در این ماه کسری تجاری به ۲میلیارد و ۱۲۹میلیون دلار رسید تا رکورد ۱۱ ماه سال جاری را در کسری تجاری در اختیار بگیرد.

در آذرماه با افت تراز منفی مواجه بودیم و یک‌میلیارد و ۹۶۸میلیون دلار کسری تجاری ثبت شد. در دی‌ماه نیز تراز منفی نزدیک به آذرماه می بود و ناظر کسری یک‌میلیارد و ۹۶۳میلیون دلار بودیم. در بهمن‌ماه اما فاصله واردات و صادرات نسبت به هفت ماه قبل نزدیک‌تر شد، بااین‌حال تراز هم چنان منفی ماند. کسری تجاری در این ماه به یک‌‌میلیارد و ۱۰۳میلیون دلار رسید.

هر تن کالای وارداتی و صادراتی چند؟

در ترکیب کالاهای صادراتی ایران سهم کالاهای خام و نیمه‌خام زیاد زیاد است. این نوشته را می‌توان در میانگین قیمت هر تن کالای صادراتی نسبت به هر تن کالای وارداتی مشاهده کرد. هر تن کالای صادراتی در سال جاری در محدوده ۳۰۰ تا ۴۰۰دلار قیمت داشته در صورتی که در کالاهای وارداتی این رقم بین هزار و پانصد تا دو هزار دلار به ثبت رسیده است.

منبع :


دنیای اقتصاد